Witamina, która chroni wzrok
Witamina A jest znana z tego, że chroni wzrok, skórę, zapobiega nowotworom i miażdżycy. Odkryta w 1915 roku występuje jako retinol lub grupa związków o podobnym działaniu, a także jej prekursorów zwanych karotenoidami. Podobnie jak witaminy D, E i K, jest rozpuszczalna w tłuszczach. Ma ona wpływ na: syntezę białek i tłuszczy, powstawanie wielu hormonów, rozwój nowych tkanek i harmonijny rozwój organizmu, układ odpornościowy, widzenie, zwłaszcza o zmroku. Obniża także poziom cholesterolu i uczestniczy w usuwaniu wolnych rodników. Źródła witaminy A możemy podzielić na dwie grupy: pokarmy zwierzęce, które zawierają retinol (tran, wątroba, jaja, mleko), oraz pokarmy roślinne zawierające karotenoidy, w szczególności beta-karoten (pietruszka, szczaw, szpinak, kapusta). W wielu przeprowadzonych ostatnio badaniach wykazano, że spożycie witaminy A i beta-karotenu, w ilościach zgodnych z normą, zmniejsza występowanie nowotworów, zwłaszcza raka płuc i raka żołądka. Beta-karoten zmniejsza ryzyko wystąpienia zaćmy. Wchłanianie witaminy A w przewodzie pokarmowym i jej wykorzystanie przez organizm zależy od wielu innych składników diety. Niezbędne są tłuszcze, białka, żelazo, cynk i błonnik. Wchłanianie i magazynowanie witaminy A zmniejsza się przy niedoborze w organizmie witaminy E. Również nadmierne spożycie błonnika może sprzyjać niedoborowi witaminy A.
Za dużo witaminy A
Jeśli przez długi czas w pożywieniu było za dużo witaminy A, może to powodować wysuszenie skóry, ogólne osłabienie, wypadanie włosów, zaburzenie widzenia, a także częste bóle głowy. Szczególną uwagę należy zwrócić na nadmierne spożycie witaminy A przez kobiety ciężarne, ponieważ może to prowadzić do wystąpienia wielu wad wrodzonych u noworodków – zniekształcenia czaszki, zmiany w sercu i ośrodkowym układzie nerwowym. Retinol, jeden ze związków z grupy witaminy A, spożywany w nadmiernych ilościach (33 mg dziennie), zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów.
Za mało witaminy A
Jeśli przez długi czas w pożywieniu było za mało witaminy A, może to powodować zaburzenie widzenia, tzw. kurzą ślepotę, prowadzącą po dłuższym czasie do całkowitej ślepoty. Niedobór witaminy A powoduje również wysychanie rogówki, wysychanie i rogowacenie naskórka, pogorszenie procesu gojenia się ran, zwiększoną zapadalność na zapalenie płuc, a także zwiększa ryzyko chorób nerek, np. kamicy. U mężczyzn powoduje zaburzenia w produkcji nasienia, a u kobiet w ciąży zaburzenia w rozwoju płodu.
Fragment z przygotowywanej do druku książki Zbigniewa Młynarskiego „Jedz dobrze i nie tyj”
