Główne źródło energii
Od około 10 tysięcy lat węglowodany (carbohydrates) to podstawowy składnik pożywienia ludzi. Dla większości mieszkańców Ziemi są głównym i najtańszym źródłem energii. W niektórych krajach stanowią nawet 80% pożywienia.
Glukoza
Otrzymywana z węglowodanów glukoza jest najlepszym i najchętniej wykorzystywanym „paliwem” energetycznym człowieka. Z 1 g węglowodanów uzyskujemy ok. 4 kcal. Organizm w ciągu doby potrzebuje ok. 140 g węglowodanów do prawidłowego odżywienia mózgu, a ok. 40 g potrzebują czerwone krwinki. Jak widać, niezbędne minimum to 180 g glukozy na dobę. Jeżeli zabraknie jej w pożywieniu, organizm może wyprodukować ok. 130 g glukozy, przetwarzając aminokwasy i trójglicerydy (glukoneogeneza). Uważa się, że krytyczna minimalna ilość węglowodanów w dziennym pożywieniu wynosi ok. 100 g.
Glukoza jest najlepszym źródłem energii
Jeśli organizm otrzyma więcej węglowodanów, niż wymaga na bieżąco, są one przekształcane w glikogen gromadzony w mięśniach i wątrobie jako materiał zapasowy. Są też używane do syntezy niektórych aminokwasów. Osoby uprawiające sport wyczynowy lub wykonujące ciężka prace fizyczną mogą zgromadzić nawet 3000 kcal zapasu energii w glikogenie w mięśniach.
Indeks glikemiczny
Spośród wszystkich składników pokarmowych zaopatrujących nas w energię najszybciej trawione i wchłaniane są węglowodany. Dzieje się to tym szybciej, im wyższy jest ich indeks glikemiczny. Wzrost poziomu cukru
we krwi, rejestrowany po wchłonięciu glukozy, daje nam poczucie sytości
niesłusznie kojarzone z napełnieniem żołądka. Dlatego węglowodany o wysokim IG błędnie nazywane są „wypełniaczami”.
Nałóg hiperglikemiczny
Węglowodany o wysokim wskaźniku glikemicznym są też nazywane „złymi węglowodanami”. Nadmierna ich zawartość w spożywanych pokarmach wywołuje, zwłaszcza u prowadzących siedzący tryb życia, nałóg hiperglikemiczny. Osoby z tym nałogiem odżywiają się w zależności od rosnącego lub malejącego stężenia cukru we krwi. Każdemu wahaniu towarzyszy uczucie zmęczenia i znużenia, które wywołuje chęć pobudzenia organizmu drobną przekąską. Jednym ze skutków nałogu jest mocne łaknienie słodyczy. Nałóg glikemiczny powoduje silne upośledzenie spalania tłuszczów, skutkujące tyciem. Dodatkowym efektem jest złe tolerowanie nawet krótkiego przegłodzenia się. Niektórzy uważają, że nałóg glikemiczny jest groźniejszy od palenia tytoniu.
Nałóg glikemiczny może być groźniejszy od palenia
Wyższe zapotrzebowanie na węglowodany
Osoby ciężko pracujące fizycznie lub uprawiające sport potrzebują więcej
węglowodanów, gdyż intensywny tryb życia powoduje szybkie zużywanie
glikogenu. Aby sprostać dużym potrzebom energetycznym organizmu,
węglowodany powinny stanowić nawet 70% diety. Wtedy można
łatwiej odbudować zapasy glikogenu, zwiększyć wydolność organizmu
i zregenerować siły.
Węglowodany a tycie
Ilość spożytych węglowodanów oraz ich wskaźnik glikemiczny to prawdopodobnie główne czynniki decydujące o wzroście wagi u większości ludzi. To właśnie one wpływają na wahania poziomu glukozy we krwi, a przez to na mobilizowanie lub hamowanie spalania tłuszczów w organizmie. Przypuszcza się, że tłuszcze są spalane najlepiej, gdy odżywiamy się regularnie, a na każdy posiłek spożywamy stałe, niezbyt duże ilości węglowodanów o ograniczonym indeksie glikemicznym.
Fragment z przygotowywanej do druku książki Zbigniewa Młynarskiego „Jedz dobrze i nie tyj”
